Borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea)
Ciekawostki
Jak pisał Mickiewicz: ,,A tam czerwieniły się wrzosiste pagórki, strojne w brusznice jakby w koralów paciórki”
Lecznicze właściwości borówki brusznicy wymieniano już w starożytności przez greckiego lekarza, farmakologa i botanika – Dioskurydesa.
Borówka brusznica znana i stosowana w medycynie ludowej była wykorzystywana w dolegliwościach reumatycznych (liście i kwiaty), owoce natomiast gotowano z miodem na zimicę żołądka i biegunkę.
Surowiec często pomijany we współczesnej literaturze farmakognostycznej. Oficjalnie w Polsce jest to środek odkażający drogi moczowe.
Kiedy stosować borówkę brusznicę?
Liście borówki brusznicy wykorzystuje się w leczeniu:
Schorzeń pęcherza moczowego (nieżyty, stany zapalne i zakażenia bakteryjne)
Stanów zapalnych układu płciowego również przy prostacie
Wspomagająco pracę nerek (kamica moczanowa)
Problemy żołądkowo-jelitowe
Małe krwawienia
Owoce borówki brusznicy wykorzystuje się w leczeniu:
Biegunek
Zewnętrznych oparzeń
Opis borówki brusznicy
Zimnotrwała krzewina z rodziny Wrzosowatych (Ericaceae) o skórzastych, nie opadających na zimę liściach. Liście są jajowate lub owalne, wiecznie zielone oraz błyszczące, lekko podwinięte brzegiem. Owoc jest białokremowy na początku i w miarę dojrzewania przyjmuje czerwoną barwę, oraz staje się twardszy. Kwiatostan o białym kolorze z różowym odcieniem, tworzy grono, osadzone na krótkich szypułkach. Roślina wyrasta do 15-25cm.
Borówka brusznica dojrzewa od lipca do sierpnia, a czasem zdarza się, że zakwita po raz drugi i owocuje we wrześniu czy październiku.
Czerwone jagody zwane borówkami są jadalne i dawniej wykorzystywano je jako dodatki do sosów, robi się z nich konfitury oraz galaretki.
W lecznictwie wykorzystuje się liść borówki brusznicy oraz czerwony dojrzały owoc.
Opis botaniczny borówki brusznicy
Rośnie w klimacie umiarkowanym w północnej Europie, Ameryce Północnej oraz Azji.
W Polsce roślina pospolita na całym niżu jak i w górach. Rosnąc często tworzy duże skupiska. Lubi środowisko suche, bardziej jałowe i kwaśne, dlatego często można ją spotkać lasach iglastych, na porębach i wrzosowiskach.
Galeria
Zdjęcie borówki brusznicy 1/3
Zdjęcie borówki brusznicy 2/3 
Zdjęcie borówki brusznicy 3/3 
Spektrum działania borówki brusznicy
Liście – Zwiększają ilość wydalanego moczu jak i jonów sodowych czy chlorkowych. Działają bakteriobójczo i przeciwgrzybiczo dzięki zawartości arbutyny która hydrolizując, uwalnia hydrochinon. Działanie te wzmacniają dodatkowo garbniki i flawonoidy. Flawonoidy oraz garbniki katechinowe działają obkurczająco na naczynia krwionośne błon śluzowych jak i naczyń włosowych jeśli zostaną zastosowane na skórę. Wyciągi z liści działają ściągająco, zmniejszają stan zapalny, uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne, oraz wspomagają gojenie wrzodów żołądka dwunastnicy. Zastosowanie więc znajdą również w krwotokach z nosa czy wspomagająco w leczeniu wrzodów.
Owoce – Regulują czynności trawienne w biegunkach, działają lekko moczopędnie i ściągająco oraz stosuje się je jako witaminowy środek dietetyczny. Owoce dzięki zawartości kwasu benzoesowego, przedłużają trwałość przetworów. Zewnętrznie ze świeżych pogniecionych jagód robiono okłady do gojenia oparzeń.
Aktywne składniki borówki brusznicy
Liście:
– ok 7% glikozydów fenolowych w tym (arbutynę, kawoiloarbutynę, wolny hydrochinon, pirozyd)
– ok 10% garbników katechinowych
– flawonoidy (glikozydy kwercetyny i mirycetyny)
– triterpeny (kwas ursolowy)
– kwasy organiczne
– sole mineralne (ze znaczną ilością magnezu)
Owoce:
– kwasy organiczne (benzoesowy)
– cukry
– pektyny
– witaminy A i C
– antocyjanozydy
– garbniki
– sole mineralne
Przepis na przygotowanie borówki brusznicy
Napar z liści: 2-4g suszu zalać szklanką wrzątku. Pić 1/3 szklanki 3 razy dziennie. W przypadku biegunki pić co 2 godziny po 100 ml.
Nalewka z owoców brusznicy: 500g dojrzałych owoców zalać w szklanym naczyniu 0,5litrem spirytusu 70%. Można przedtem zgnieść owoce, całość wymieszać i trzymać 4-6 tygodni w nasłonecznionym miejscu. Po tym czasie, zrobić syrop z pół litra wody i 100g cukru. Do zimnego syropu przez gazę przelać nalewkę i wymieszać, zostawiając całość w ciemnym i zamkniętym naczyniu. Taką nalewkę trzymać pół roku w ciemnym i chłodnym miejscu. Pić 2-3 razy dziennie po 5-25ml.
Przeciwwskazania do stosowania borówki brusznicy
Źle dobrane dawki mogą powodować zatrucie hydrochinonem oraz mają działanie mutagenne.
Literatura
Fiedoruk, Ł., Mazik, M., Panstwa, M. (2012) Encyklopedia ziół. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Dragon.
Senderski, ME. (2014) Zioła w leczeniu dolegliwości i chorób układu moczowo-płciowego.Podkowa-Leśna: MTEUSZ E. SENDERSKI.
Błach-Olszewska, Z., Długosz, A., Lamer-Zarawska, E., Kowal-Gierczak, B., Niedworok, J. (2014) Fitoterapia i leki roślinne. Warszawa: PZWL.
rozanski lisc-brusznicy folium vitis idaeae jako surowiec farmakopealny