Czym jest fitoterapia?
Fitoterapia (inaczej ziołolecznictwo) jest odłamem medycyny naturalnej, która wykorzystuje w leczeniu lub profilaktyce zdrowotnej składniki pochodzenia roślinnego. Fitoterapia w odróżnieniu od ziołolecznictwa jako medycyny alternatywnej jest metodą leczenia ziołami jak również produktami na bazie ziół w oparciu o badania naukowe.
Celem fitoteriapii jest poznanie właściwości leczniczych ziół, ich dobroczynnego wpływu na organizm jak również skutków ubocznych przez nie wywoływanych, a także interakcji jakie mogą wywoływać w połączeniu z innymi substancjami.
Rodzaje fitoterapii
Fitoterapia tradycyjna opiera się na wykorzystaniu leczniczym pojedynczych ziół lub ich mieszanek, np. poprzez robienie ziołowych naparów. Stosowanie tego rodzaju fitoterapii jest łatwe, a powstałe “lekarstwo” działa łagodnie, dlatego na efekty trzeba cierpliwie poczekać.
Fitoterapia nowoczesna zajmuje się wyodrębnianiem z poszczególnych ziół substancji czynnych, które mają właściwości lecznicze nakierowane na leczenie konkretnego schorzenia lub mające działanie zachowawcze. Dzięki temu możliwe jest skuteczniejsze wykorzystanie całego potencjału danej rośliny lub mieszanki roślin.
Historia fitoterapii
Początki fitoterapii sięgają starożytności. Już wtedy poznano dobroczynne właściwości niektórych ziół, m.in. rumianku, nagietka, pokrzywy czy piołunu. Źródło ziołolecznictwa wywodzi się ze starożytnego Egiptu. Znalezione przez archeologów napisy i rysunki są źródłem odpowiedzi na pytania o stanie wiedzy naszych starożytnych przodków.
W średniowieczu fitoterapia wykorzystywana była przez chrześcijańskich zakonników, którzy hodowali zioła w klasztornych ogródkach. Obecnie znacznie wzrosła wiedza na temat właściwości ziół co oznacza, że wzrosła także świadomość na temat zalet medycyny naturalnej w opozycji do medycyny tradycyjnej.
Spośród leków roślinnych wyróżniamy:
Nalewki – wyciąg na bazie alkoholu, który powstaje w procesie maceracji, czyli poprzez zalanie ziół alkoholem w celu utrwalenia właściwości oraz aromatu substancji.
Wyciągi, ekstrakty – tak jak nalewki, powstają podczas maceracji. Powstały roztwór dodatkowo zagęszcza się w celu osiągnięcia większego natężenia substancji leczniczej. Wyciągi wykorzystuje się do produkcji tabletek, a także kremów i maści.
Syropy – są to roztwory ziołowe na bazie cukru. Cukier ma tutaj właściwości zapobiegające rozwojowi drobnoustrojów w produkcie.
Spirytus leczniczy – to produkt leczniczy składający się z substancji czynnej lub mieszanki substancji czynnych w połączeniu z etanolem.
Wody aromatyczne – to produkt powstały na bazie wody i olejków eterycznych.
Popularne nalewki lecznicze
Nalewka czosnkowa – stosowana w leczeniu przeziębienia, grypy oraz dolegliwości górnych dróg oddechowych. Jedyne czego potrzebujemy to około 1 kg czosnku i 1 l mocnego spirytusu i 2 tygodnie oczekiwania.
Nalewka melisowa – pomocna na nieregularne miesiączki, problemy z układem naczyniowo-sercowym, układem oddechowym oraz pokarmowym. Jednak najważniejszą zaletą stosowania nalewki melisowej są właściwości uspokajające. Do przygotowania nalewki potrzebne są liście melisy świeże lub suszone, liście mięty pieprzowej, ziele dziurawca, sok z cytryny oraz spirytus.
Nalewka ziołowo-korzenna – działa dobroczynnie na układ pokarmowy, wzmacnia apetyt, działa wiatropędnie, poprawia perystaltykę jelit. Potrzebne składniki to: ziele cząbru. gałka muszkatołowa, cynamon, imbir, ziele angielskie, goździki, owoce jałowca, skórka pomarańczowa i cytrynowa oraz spirytus
Nalewka kminkowa – kolejna nalewka na problemy z układem pokarmowym. Pomaga w zaburzeniach trawienia, przeciwdziała wzdęciom, pomaga w przyswajaniu składników pokarmowych oraz zmniejsza fermentację w jelitach. Potrzebne składniki to jedynie kminek i spirytus.
Literatura:
1. A. Ożarowski, W. Jaroniewski: Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1987, s. 436. ISBN 83-202-0472-0.
2. B. Kowal-Gierczak, E. Lamer-Zarawska, J. Niedworok, Fitoterapia i leki roślinne. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
3. D. Frohne, Leksykon roślin leczniczych. Medpharma Poska.
4. D. Hoffmann, Ziołowa klinika zdrowia. Wydawnictwo PAX.
5. Ziołolecznictwo, https://pl.wikipedia.org/wiki/Zio%C5%82olecznictwo.
6. Herbalism, https://en.wikipedia.org/wiki/Herbalism.
7. M. Heinrich, Phytotherapy, https://www.britannica.com/science/phytotherapy.
8. What is Phytotherapy? https://www.purelyb.com/blog/what-is-phytotherapy.